Μέλι - Το θαυματουργό νέκταρ!
Οι αρχαίοι Έλληνες εκτιμούσαν πραγματικά πάρα πολύ το μέλι, καθώς σύμφωνα με τη μυθολογία, οι αρχαίοι θεοί σ’ αυτό χρωστούσαν την αθανασία τους. Αγαπάμε το μέλι για την καλή του γεύση και επειδή βοηθά στα κρυολογήματα. Τα τελευταία έτη οι επιστήμονες διερεύνησαν την ιατρική δράση του μελιού και έβγαλαν εκπληκτικά συμπεράσματα: Το μέλι βοηθά ιδιαίτερα στην επούλωση των τραυμάτων και έχει αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες.
Είναι υγιεινό το μέλι;
Όπως είναι γνωστό από την ελληνική μυθολογία, στο μέλι χρωστούν την αθανασία τους οι αρχαίοι θεοί. Το ίδιο ισχύει για τον Όντιν, τον πατέρα των θεών της σκανδιναβικής μυθολογίας, ο οποίος λέγεται ότι αντλούσε τη σοφία και δύναμή του από το μέλι. Πιο συγκεκριμένα στοιχεία δίνει ο Ιπποκράτης: Ο αρχαίος πατέρας της ιατρικής γνώριζε την αντιπυρετική δράση του μελιού, ενώ το χρησιμοποιούσε επίσης σε ανοιχτές πληγές. Το μέλι, αν το εξετάσουμε από φυσικοχημική άποψη, δεν είναι τίποτε άλλο από ένα υπερκορεσμένο διάλυμα ζάχαρης: αποτελείται σε ποσοστό περίπου 80 τοις εκατό από σάκχαρα, στα οποία περιλαμβάνονται φρουκτόζη και δεξτρόζη, και περίπου 20 τοις εκατό νερό. Ποιες είναι λοιπόν οι θεραπευτικές ουσίες;
Το μέλι επουλώνει τραύματα
Αυτό ακριβώς διερεύνησε ο βιοχημικός Πήτερ Μόλαν του πανεπιστημίου Ουαϊκάτο στην Νέα Ζηλανδία. Περίπου 60 είδη βακτηρίων, μεταξύ των οποίων μερικά αρκετά επικίνδυνα, όπως ο χρυσίζων σταφυλόκοκκος (Staphylococcus aureus) μπορούν να καταπολεμηθούν με το μέλι. Βακτήρια, τα οποία είναι ανθεκτικά στα αντιβιοτικά, εξοντώνονται με επιθέματα τραυμάτων που περιέχουν μέλι. Σε πολλές κλινικές, π.χ., τα έλκη κατακλίσεων των ασθενών αντιμετωπίζονται με επιδέσμους με μέλι. Οι επιστήμονες υποθέτουν ότι η αντιμικροβιακή δράση του μελιού οφείλεται σε ένζυμα, τα οποία παράγουν οι μέλισσες. Το μέλι, ωστόσο, παρουσιάζει αυτή την θετική επίδραση, μόνο αν δεν έχει υποβληθεί σε θερμική επεξεργασία. Το μεγάλο ποσοστό ζάχαρης του μελιού έχει ως αποτέλεσμα τα βακτήρια να στερούνται το ζωτικής σημασίας γι’ αυτά, νερό. Ένα σημαντικό συστατικό είναι και το υπεροξείδιο του υδρογόνου, το οποίο εξοντώνει τους μικροοργανισμούς. Το υπεροξείδιο του υδρογόνου δημιουργείται από ένα ένζυμο κατά την αραίωση του μελιού και διατηρείται επί 24 ώρες σε υψηλή συγκέντρωση..
Το μέλι στα κρυολογήματα και τις γαστρεντερικές ενοχλήσεις
Το γάλα με μέλι, ή ακόμη καλύτερα, το τσάι με μέλι είναι ένα παλιό και δοκιμασμένο σπιτικό γιατροσόφι για τον πονόλαιμο. Περίπου 180 συνοδευτικές ουσίες περιέχει το νέκταρ των μελισσών σύμφωνα με στοιχεία της Centrale Marketing-Gesellschaft der deutschen Agrarwirtschaft (CMA, Εταιρεία Μάρκετινγκ της Γερμανικής Γεωργίας). Στις σημαντικότερες συγκαταλέγονται οι λεγόμενες ινχιμπίνες ή ανασταλτίνες. Πρόκειται για αναστολείς, όπως τα φλαβονοειδή. Ως σημαντικότερα ιχνοστοιχεία θεωρούνται τα δύο φλαβονοειδή πινοσεμπρίνη, ένα θερμοανθεκτικό αντιβιοτικό, και καφεϊκό οξύ, το οποίο έχει αντιφλεγμονώδη δράση. Γι’ αυτό το ζεστό γάλα με μέλι συνήθως ανακουφίζει την φαρυγγίτιδα. Άλλα φλαβονοειδή στο μέλι βοηθούν ενάντια στους ιούς και σήμερα δοκιμάζεται επίσης η καταλληλότητά τους έναντι του καρκίνου.
Η ακετυλοχολίνη, μια άλλη σημαντική ουσία, είναι μια αζωτούχος ένωση, η οποία έχει θετική επίδραση στην καρδιακή λειτουργία. Μειώνει τον αριθμό των καρδιακών παλμών, διευρύνει τα στενωμένα στεφανιαία αγγεία και γι’ αυτό παρουσιάζει αντιυπερτασική και καρδιοπροστατευτική δράση. Όμως, το τσάι ή το γάλα δεν θα πρέπει να είναι πολύ ζεστά, διότι πάνω από τους 40 βαθμούς το μέλι χάνει τις θεραπευτικές ιδιότητές του.
Η ιστορία του μελιού
Η Πελοπόννησος / Κυπαρισσία / Αρκαδία
Η παραγωγή και επεξεργασία αυτού του καθαρού και αναλλοίωτου μελιού γίνεται στην Κυπαρισσία και Αρκαδία της Πελοποννήσου. Αυτές οι περιοχές δεν διαθέτουν βιομηχανία και εντατική γεωργία. Εδώ δεν χρησιμοποιούνται χημικές ουσίες, οι μέλισσες είναι υγιέστατες και εργατικές.
Δεν υπάρχουν μονοκαλλιέργειες, και έτσι το μέλι παράγεται από τα άνθη βοτάνων, λουλουδιών, θάμνων και δέντρων. Το ισορροπημένο κλίμα ευνοεί την παραγωγή υψηλής ποιότητας και αναλλοίωτου μελιού.
Η ποιότητα και τι πρέπει να προσέξει κανείς
Πώς αναγνωρίζεται το μέλι υψηλής ποιότητας
Μια πραγματικά ασφαλής διαπίστωση σχετικά με την ποιότητα του μελιού είναι εφικτή μόνο με την ανάλυσή του σε εργαστήριο. Με τη
μέτρηση διαφόρων παραμέτρων, όπως η περιεκτικότητα σε νερό, η ηλεκτρική αγωγιμότητα, η δραστηριότητα της ινβερτάσης (η ινβερτάση είναι ένα ένζυμο, το οποίο διασπά τη σακχαρόζη σε φρουκτόζη και γλυκόζη) ή η περιεκτικότητα σε HMF (υδροξυμεθυλοφουρφουράλη). Αυτά και άλλα στοιχεία παρέχουν πληροφορίες σχετικά με την προέλευση, τη σύσταση και την κατάσταση του μελιού. Βάσει αυτών υπάρχει η δυνατότητα να προσδιοριστεί, αν το μέλι έχει ζεσταθεί ή αν επιβαρύνεται με υπολείμματα φυτοφαρμάκων. Ένα σχετικό παράδειγμα είναι η στρεπτομυκίνη, ένα αντιβιοτικό, το οποίο υπάρχει συχνά σε μεξικανικό μέλι, αλλά και σε γερμανικό μέλι από οπωροφόρα συμβατικής οπωροκαλλιέργειας.
Η αγορά του μελιού σε μεγάλο βαθμό είναι θέμα εμπιστοσύνης
Μερικούς οργανοληπτικούς ελέγχους μπορείτε φυσικά να τους διεξάγετε οι ίδιοι: Οσμή, χρώμα, γεύση, υφή. Είναι η γεύση του μελιού αρωματική ή απλά γλυκιά; Είναι το χρώμα του χαρακτηριστικό για το είδος του; Έχει την ανάλογη υφή; Με ένα μέλι κράμβης, το οποίο μετά από εβδομάδες είναι ακόμη σε υγρή μορφή σίγουρα κάτι δεν πάει καλά... Όμως, όσον αφορά στα συστατικά ή ακόμη και στα ανεπιθύμητα υπολείμματα, είστε απλά υποχρεωμένοι να πιστέψετε τον μελισσοκόμο της εμπιστοσύνης σας. Φυσικά μπορείτε να στείλετε το μέλι που αγοράσατε σε ένα εργαστήριο προς εξέταση, όμως, δεν θα χάσετε μόνο το βάζο, αλλά το εργαστήριο θα σας στείλει και ένα τιμολόγιο, το ύψος του οποίου θα σας εκπλήξει.
Το φυσικό είναι καλό - το οικολογικό είναι καλύτερο
Οι μελισσοκόμοι που εφαρμόζουν κανόνες βιολογικής παραγωγής θα πρέπει να προσδιορίζουν και να αναφέρουν όλες τις πηγές νέκταρος και γύρης — δηλαδή και ενδεχόμενα χωράφια όπου εφαρμόζονται μέθοδοι παραγωγής συμβατικής γεωργίας — σε ακτίνα 3 χιλιομέτρων από τη θέση του μελισσοκομείου τους. Εάν υπάρχουν πάρα πολλές εστίες κινδύνου (π.χ., γεωργικές καλλιέργειες που ψεκάζονται) επαπειλείται ανάκληση της πιστοποίησης ως βιολογική εκμετάλλευση. Κατά την αγορά μελιού από οικολογική μελισσοκομία ο κίνδυνος της αγοράς μελιού που να επιβαρύνεται με διάφορα επιβλαβή υπολείμματα ή άλλου είδους μελιού κακής ποιότητας είναι πολύ μικρότερος. Οι βιολογικές εκμεταλλεύσεις, σε αντίθεση με τους συμβατικούς μελισσοκόμους, ελέγχονται εξονυχιστικά ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Εκτός αυτού, έχουν ίδιο συμφέρον, το περιβάλλον στο οποίο λειτουργούν να είναι „αδιατάρακτο“, δηλαδή ελεύθερο από γενετική τεχνολογία και τοξικές ουσίες
Σωστή αποθήκευση
Το μέλι θα πρέπει να αποθηκεύεται πάντα σε σκοτεινό, στεγνό και δροσερό μέρος. Σφραγίζετε πάντα προσεκτικά το βάζο (αεροστεγώς), διότι το μέλι πάνω από μια ορισμένη ατμοσφαιρική υγρασία συμπεριφέρεται υγροσκοπικά. Αυτό σημαίνει, ότι έχει την τάση να απορροφά και να συγκεντρώνει νερό από τον αέρα. Τότε αυξάνεται η περιεκτικότητα του μελιού σε νερό. Εάν υπερβεί μια τιμή περ. 20%, υπάρχει κίνδυνος το μέλι να αρχίσει να ζυμώνεται και συνεπώς να χαλάσει. Το σωστά αποθηκευμένο λάδι διατηρείται για πολλά χρόνια.
Αποφεύγετε τη θερμότητα
Αν το μέλι δεν τα πάει καλά με κάτι, αυτό είναι η θερμότητα. Ένα γεγονός που παραβλέπεται συχνά: Είναι σημαντικός ο συνδυασμός της διάρκειας της θέρμανσης και του ύψους της θερμοκρασίας. Η μόνιμη θέρμανση, ας πούμε, στους 30°C, είναι το ίδιο επιβλαβής με τη βραχυπρόθεσμη θέρμανση στους 60°C. Γι’ αυτό, μην αφήνετε το μέλι στον ήλιο. Το μέλι στο τσάι είναι ένα δοκιμασμένο σπιτικό γιατροσόφι για το κρυολόγημα. Αφήστε να κρυώσει το τσάι ως τη θερμοκρασία κατανάλωσης, προτού να προσθέσετε το μέλι και στη συνέχεια πιείτε το γρήγορα. Έτσι καταστρέφονται λίγα μόνο συστατικά του μελιού.
Κατά τα άλλα, ποτέ μη ζεσταίνετε το μέλι πάνω από τους 38°C.